بررسی اثرات خشکسالی بر کیفیت آب زیرزمینی مناطق بیابانی (مطالعه موردی: دشت دهلران، استان ایلام)

پدیده خشکسالی در طول دوره وقوع خود، منابع آب زیرزمینی را تحت تأثیر قرار می دهد که متأسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این پایان نامه با هدف بررسی تأثیر خشکسالی بر کیفیت آب زیرزمینی دشت دهلران واقع در استان ایلام انجام شده است. برای انجام این تحقیق ابتدا وقوع خشکسالی را طی سال های 1390-1361 با به کارگیری شاخص های خشکسالی شامل: شاخص بارش استاندارد، دهک، معیار z، درصد از بارش بهنجار، شاخص z چینی و z چینی اصلاح شده بررسی شده است. به منظور بررسی تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب زیرزمینی طی سال های 1390-1380 پارامترهای کلسیم، کلر، بی کربنات، منیزیم، سولفات، سدیم، سختی کل، هدایت الکتریکی و اسیدیته، انتخاب گردیده اند. برای بررسی شدت وابسته بودن کیفیت آب زیرزمینی دشت دهلران با پدیده خشکسالی هواشناسی، ضریب همبستگی پارامترهای کیفی، بارش و شاخص های خشکسالی بدون اعمال تأخیر و با اعمال تأخیر یکساله و دو ساله مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دهنده وقوع خشکسالی در دوره مطالعاتی می باشد. همچنین همه پارامترهای کیفی (به جزء بی کربنات) در فصل پاییز افزایش نشان داده اند، که نشانه کاهش کیفیت آب زیرزمینی دشت دهلران می باشد. تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی برای مصارف کشاورزی نشان دهنده کیفیت بهتر منابع آب زیرزمینی دشت دهلران در قسمت های شرقی و غربی نسبت به سایر مناطق بوده است. پارامترهای کیفت آب زیرزمینی با بارش و شاخص های خشکسالی بدون اعمال تأخیر همبستگی معنی داری نداشته اند. ولی با اعمال تأخیر یکساله فقط پارامتر کلسیم همبستگی منفی معنی داری با این عوامل داشته است. در تأخیر دو ساله نیز هیچکدام از پارامترها با بارش و شاخص های خشکسالی همبستگی معنی داری نداشتند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که علارغم وقوع خشکسالی، کاهش سطح و کمیت منابع آب زیرزمینی دشت دهلران، کیفیت آب زیرزمینی در این منطقه تحت تاثیر خشکسالی نبوده است. ممکن است کاهش کیفیت آب زیرزمینی این دشت تحت تأثیر عوامل دیگر نظیر زمان ماندگاری آب در سفره، آب برگشتی از آبیاری اراضی و غیره باشد، که پیشنهاد می گردد در مطالعات آتی مورد بررسی قرار گیرند.